Χωρίς σταματημό είναι η φυγή των νεφροπαθών από τις Δημόσιες Δομές στις Ιδιωτικές Κλινικές, όπως επιβεβαιώνουν και τα τελευταία στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, υπογραμμίζοντας τις ελλείψεις και τα σοβαρά κενά που χαρακτηρίζουν την παροχή περίθαλψης από τα Νοσοκομεία της χώρας.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών (ΠΟΝ), Γρηγόρη Λεοντόπουλο, το μεγαλύτερο κενό αφορά σε νοσηλευτικό προσωπικό, η έλλειψη του οποίου έχει οδηγήσει αρκετά τμήματα αιμοκάθαρσης, είτε σε υπολειτουργία -δεν υπάρχουν βάρδιες- είτε ακόμη και σε αναστολή λειτουργίας. Πρόβλημα, που εντείνεται στα νησιά και στην επαρχία, με αποτέλεσμα αιμοκαθαρόμενοι νεφροπαθείς πραγματικά να βιώνουν έναν Γολγοθά, καθώς οι δημόσιες δομές διώχνουν τους ασθενείς προς τα ιδιωτικά κέντρα. 

Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία, το σύνολο των νεφροπαθών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11.734 - σε αυτούς περιλαμβάνονται 2.691 μεταμοσχευμένοι από νεφρό και 684 με περιτοναϊκή - εκ των οποίων οι 7.769 νεφροπαθείς εξυπηρετούνται σε ιδιωτικές κλινικές και οι υπόλοιποι 3.965 σε Δημόσιες Δομές. 

Πράγματι, τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ασθενείς είναι πάρα πολλά, σημειώνει ο Γ. Λεοντόπουλος και ένα από αυτά είναι και ο εξαιρετικά χαμηλός αριθμός μεταμοσχεύσεων στη χώρα. Θέμα το οποίο και επεσήμανε πρόσφατα η ΠΟΝ σε σχετική επιστολή που προώθησε στον Γιώργο Γεραπετρίτη, υπουργό Επικρατείας, προτείνοντας παράλληλα λύσεις για την αναβάθμιση του μεταμοσχευτικού προγράμματος στη χώρα μας.  

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η επιστολή, οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα βρίσκονται σε στασιμότητα εδώ και 25 χρόνια με την ίδρυση της τότε Υπηρεσίας Συντονισμού και Ελέγχου των Μεταμοσχεύσεων. Η ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων με το Ν.2737/1999 "Μεταμοσχεύσεις ανθρωπίνων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις", δυστυχώς δεν άλλαξε την κατάσταση. 

Η κύρια παράμετρος που χαρακτηρίζει την προσφορά μοσχευμάτων και τις μεταμοσχεύσεις είναι ο αριθμός των αξιοποιηθέντων δοτών ανά εκατομμύριο πληθυσμού με καλύτερη χώρα παγκοσμίως την Ισπανία (με 35 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού), δεύτερη την Πορτογαλία (με 31 ανά εκατομμύριο) και τρίτη πλέον την Κροατία (με 29 δότες ανά εκατομμύριο). Η Ελλάδα δεν ξεπέρασε ποτέ τους 10 δότες ανά εκατομμύρια πληθυσμού. Γεγονός που είναι σε πλήρη αντίθεση με τον πολύ μεγάλο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων.

 Άμεση συνέπεια της χαμηλής προσφοράς δοτών είναι ο χαμηλός αριθμός μεταμοσχεύσεων, που συνολικά είναι και πάλι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Έτσι, η οικονομική επίπτωση του χαμηλού αριθμού μεταμοσχεύσεων είναι της τάξης των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, κυρίως λόγω της εξαιρετικά δαπανηρής θεραπείας αιμοδιάλυσης για τους ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. 

Την ίδια στιγμή,  αναφέρει η επιστολή, η μοριοποιημένη εθνική λίστα αναμονής και επιλογής ισχύει μόνο για τις μεταμοσχεύσεις νεφρού. Για τα υπόλοιπα όργανα, η κρίση επιλογής επαφίεται στο ίδιο το Πρόγραμμα.  Δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή μητρώου παρακολούθησης μεταμοσχευμένων στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων σε σχέση με την επιβίωση, στον 1ο, 5ο, 10ο κοκ χρόνο μετά τη μεταμόσχευση. Το γεγονός αυτό δεν επιτρέπει τον έλεγχο ασφάλειας των μεταμοσχεύσεων στη χώρα, ιδιαίτερα της μακροχρόνιας επιβίωσης που είναι και ο κύριος στόχος πλέον στις μεταμοσχεύσεις.  

Στο πλαίσιο αυτό, η ΠΟΝ προτείνει την υιοθέτηση του οργανωτικού μοντέλου της Ισπανίας στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. Όπως υποστηρίζεται στην επιστολή, το τι πρέπει να γίνει ώστε να αλλάξει αυτή η άσχημη κατάσταση είναι πλέον γνωστό σε όσους ασχολούνται με τις μεταμοσχεύσεις.

Μοντέλα

Και αυτό, γιατί υπάρχουν τα πετυχημένα μοντέλα της Ισπανίας αλλά ιδιαίτερα της Πορτογαλίας, η οποία έχει τα ίδια γεωγραφικά, οικονομικά και κοινωνικά μεγέθη με την Ελλάδα αλλά και παρόμοια ιδιοσυγκρασία λαού. Εδώ και μια δεκαετία μάλιστα, η Κροατία προβάλλεται ως η νέα ιστορία επιτυχίας που εφαρμόζει επιτυχημένα το ισπανικό μοντέλο και είναι πλέον τρίτη στον κόσμο στην προσφορά οργάνων. 

Αυτό που απαιτείται λοιπόν είναι η πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα να υλοποιηθεί αυτό το μοντέλο: Για την αύξηση της προσφοράς οργάνων, αναφέρεται:

• Η ενίσχυση του δικτύου Τοπικών Συντονιστών με θεσμοθετημένα καθορισμένες υποχρεώσεις και αρμοδιότητες σε κάθε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας που θα χειρίζονται το δότη σε όλα τα στάδια. Οι Τοπικοί Συντονιστές πρέπει να έχουν μισθό που να συνδυάζει μισθό για την πάγια εργασία παρακολούθησης των εν δυνάμει δοτών και μισθό συνδεδεμένο με την παροχή αξιοποιηθέντων δοτών. 
• Η εκπαίδευση των Τοπικών Συντονιστών να πραγματοποιείται στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων με σαφή ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου του Οργανισμού. 
• Πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων ώστε να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του και η παρέμβασή του στην τοπική κοινωνία. Αναδιοργάνωση του τρόπου διοίκησης του Οργανισμού με ολιγομελές ΔΣ και Γενικό Διευθυντή.
• Πρωτόκολλο εισαγωγής ασθενών με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. 
• Δημόσια καμπάνια για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις γενικότερα. 
• Δημόσια αναγνώριση των δοτών (δημοσία δαπάνη κηδεία) και πρόβλεψη ψυχολογικής στήριξης των οικογενειών τους. 
• Δημόσια αναγνώριση του ρόλου των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και των Τοπικών Συντονιστών στην προσφορά οργάνων. 
• Σύσταση ολιγομελούς «Τμήματος Μεταμοσχεύσεων και Δωρεάς Οργάνων» στο Υπουργείο Υγείας για έλεγχο των πάντων. 

Ασφάλεια

Για τη βελτίωση της ασφάλειας των μεταμοσχεύσεων, προτείνονται τα εξής:

• Εφαρμογή του νόμου για την ετήσια αναφορά πορείας των μεταμοσχευμένων ασθενών από τις Μονάδες Μεταμοσχεύσεων στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων με μόνιμο Μητρώο Μεταμοσχευμένων, δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων επιβίωσης κάθε Μονάδας Μεταμόσχευσης και αυστηρό έλεγχο από το Υπουργείο Υγείας. 
• Μοριοποιημένο σύστημα επιλογής ασθενών στη λίστα από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων για κάθε όργανο. 
• Ενίσχυση των Μεταμοσχευτικών Κέντρων που παρέχουν χειρουργική και κλινική κάλυψη αλλά και ετήσια αξιολόγησή τους με βάση τα ορθά στατιστικά τους στοιχεία σε σχέση, πάντα, με τη βιωσιμότητα των μεταμοσχευμένων ασθενών τους. 
• Εξέταση αιτήματος για ένταξη του ελληνικού μεταμοσχευτικού προγράμματος στο μη κερδοσκοπικό οργανισμό EUROTRANSPLANT.  

Πηγές: ιατροnet